Để được hành nghề khám chữa bệnh, cả bác sĩ đa khoa và chuyên khoa sẽ phải trải qua một kỳ thi quốc gia, nếu đủ điều kiện mới được cấp chứng chỉ hành nghề. Hiện nay đào tạo y khoa của nước ta có những điểm bất cập so với nhiều quốc gia trên thế giới, kể cả so với các nước trong khu vực như Lào và Campuchia. Ở các quốc gia này để được cấp chứng chỉ hành nghề (CCHN), bác sĩ đều phải vượt qua một kỳ thi quốc gia để đánh giá các kỹ năng thực hành y khoa nhằm hạn chế được tối đa các sai sót chuyên môn, đồng thời đảm bảo việc khám chữa bệnh (KCB) chất lượng, an toàn cho người bệnh.

Trong khí đó ở nước ta từ trước đến nay để được cấp CCHN, bác sĩ y khoa (đào tạo 6 năm) chỉ cần thực hành thêm 18 tháng tại các cơ sở y tế. Còn y sĩ, điều dưỡng, hộ sinh và kỹ thuật viên... sau khi đào tạo chỉ cần thực hành 9 tháng.

Việc cấp CCHN KCB là biện pháp bắt buộc nhằm kiểm soát chất lượng hành nghề phù hợp với kiến thức và kỹ năng được đào tạo. Tuy nhiên điều kiện cấp CCHN hiện nay, theo quy định của Luật KCB, chủ yếu dựa trên việc xem xét về thủ tục hành chính như hồ sơ, giấy tờ văn bằng, chứng chỉ... do cơ sở đào tạo cấp, kèm theo giấy xác nhận thời gian thực hành tại cơ sở KCB.

Chứng chỉ này hoàn toàn không dựa trên việc đánh giá năng lực chuyên môn thông qua kỳ thi quốc gia như nhiều nước đang thực hiện. Do đó, chưa thể đánh giá toàn diện người được cấp CCHN có đủ năng lực chuyên môn, các kỹ năng y khoa tối thiểu để thực hiện KCB hay không.

Như vậy có thể hiểu là cả bác sĩ đa khoa và bác sĩ chuyên khoa, nếu muốn hành nghề đều phải thi tuyển thay vì chỉ thực hành như trước đây?

Đúng vậy. Với một bác sĩ chuyên khoa họ lần lượt được đào tạo bác sĩ y khoa (6 năm) và bác sĩ chuyên khoa (3 năm). Tất cả là 9 năm và trải qua một kỳ thi để được cấp CCHN. Tương tự, với một bác sĩ đa khoa (đào tạo 6 năm), nếu không có nhu cầu học lên chuyên khoa họ cũng phải thi để đánh giá mới cấp CCHN thay vì chỉ thực hành như trước đây. Tất nhiên với chứng chỉ này họ chỉ được giới hạn hành nghề ở tuyến cơ sở với một số mặt bệnh đơn giản.

Một kỳ thi cấp CCHN sẽ được tổ chức như nào?

Phải khẳng định thi để cấp CCHN y đang là một xu thế chung của thế giới, chúng ta không thể nằm ngoài cuộc. Tuy vậy muốn thực hiện phải có một lộ trình chặt chẽ bởi liên quan đến bộ đề thi cho bác sĩ, y sĩ, điều dưỡng, hộ sinh và cách thức tổ chức thi. Theo dự kiến sau khi Luật KCB sửa đổi, bổ sung được ban hành, nếu sớm nhất thi tuyển có thể được áp dụng cho khóa đào tạo tuyển sinh ngành y vào năm 2021.

Hiện nay Bộ Y tế đang nghiên cứu phương thức thi phù hợp. Có thể tổ chức thi ở các khu vực được Bộ Y tế ủy quyền hoặc hội đồng y khoa độc lập. Bác sĩ phải đến trực tiếp làm bài lý thuyết trực tuyến, còn thực hành sẽ được thực hiện trên người hoặc mô hình. Tất cả các khâu từ bộ phận ra đề, quản lý thi và chấm điểm đều đảm bảo cơ chế giám sát, kiểm soát chặt chẽ. Tôi đánh giá vấn đề ở đây không phải là đề thi khó hay dễ. Mà thông qua thi cử giúp chúng ta có thể sàng lọc, nâng cao chất lượng đầu ra của các bác sĩ hành nghề KCB.

Sẽ không còn "vô thời hạn"

Đa số các nước, CCHN chỉ được cấp trong thời hạn 5 năm. Thời hạn này đòi hỏi người hành nghề phải liên tục cập nhật kiến thức y khoa, giữ được y đức, tránh để xảy ra sai sót về mặt chuyên môn... Nếu vi phạm họ sẽ bị thu hồi CCHN. Còn nước ta là một trong số rất ít quốc gia cấp CCHN suốt đời. Khi một người được cấp chứng chỉ vô thời hạn, không qua thi tuyển họ sẽ "yên tâm hành nghề suốt đời". Chính vì tâm lý này khiến "tiêu chuẩn sức khỏe" của chính bác sĩ KCB được bỏ qua và hơn hết họ không chịu học tập nâng cao trình độ.

Nếu cứ để một người hành nghề "vô thời hạn" như thế, rõ ràng chỉ có "chủ nghĩa kinh nghiệm", họ không được cập nhật kiến thức. Điều này dẫn đến kỹ năng thực hành y khoa giảm sút gây nguy hiểm cho người bệnh. CCHN sắp tới chỉ có thời hạn 5 năm như đa số các quốc gia khác. Giới hạn này cảnh báo cho các bác sĩ hành nghề y biết được cái "ngưỡng" chuyên môn của mình. Từ đó tự động cập nhật kiến thức y khoa để tồn tại. Đặc biệt trong các trường hợp sai sót chuyên môn, kỹ thuật y khoa được ghi nhận bắt buộc phải học và thi lại.

Người bệnh được lợi gì?

Sản phẩm đào tạo phản ánh thực chất chất lượng hành nghề KCB. Khi một bác sĩ có CCHN được đào tạo chuyên sâu, chắc chắn kỹ năng thực hành y khoa sẽ được nâng cao. Lúc đó chất lượng KCB tốt hơn và đương nhiên người bệnh sẽ được an toàn hơn trong điều trị bệnh.